Bunoge

Bunoge mutauronyina weDogon unowanikwa kuMali.

Mazwi Anotodza Bantu

• Bunoge inoti kómúnù (n. salt) kureva munyu.
• Bunoge inoti wénámà (n. body) kureva muviri. Bunoge inoti nàmá (n. meat) kureva nyama.
• Bunoge inoti bàmbù (n. wrap for carrying baby on back) kureva kubhabhura.
• Bunoge inoti bámbà (width) kureva hwasha. Mamwe mazwi: bamba (wide).
• Bunoge inoti tá:ndù (three) kureva tatu. Bunoge inoti sé:léwⁿ (eight) kureva sere.
• Bunoge inoti sè:léⁿ-sè:léⁿ (eight at a time) kureva sere sere.
• Bunoge inoti nɔ́:mɔ̀ (five) kureva shanu. Fananidzai nokuti nomwe?
• Bunoge inoti gè:ndà (v. go) kureva kuenda.
• Bunoge inoti tòmbò, tóŋólè (v. become cold) kureva kutonhora.
• Bunoge inoti bara (add) kureva wedzera. Mamwe mazwi: baro-; baro-; bare.
• Bunoge inoti nùŋgù (n. pottry) kureva hari. Shambala, Lozi vanoti nyungu (n. cooking pot) kureva poto yekubikira.
• Bunoge inoti ɲòŋgá bo (is slender) kureva kuti mutete. Mamwe mazwi: ɲɔ́ŋgɔ̀ (slender person) munhu mutete. Fananidzai nokuti Manyonga.
• Bunoge inoti tùmbá bò (is short) kureva kupfupika. Mamwe mazwi: tùmbù kureva kupfupika.
• Bunoge inoti bàndá (outside) kureva panze.

Mamwe Mazwi

• Bunoge inoti gɛ́ŋgɛ (be bent, tilted) kureva kutsveyama.
• Bunoge inoti ndima (snuff tobbaco) kureva fodya yemumhuno.
• Bunoge inoti kán-dè (v. manufacture, produce) kureva kugadzira. Mamwe mazwi: gèní (fire).
• Bunoge inoti kombo (n. animal) kureva mhuka. Mamwe mazwi: kanda (new) kureva zvitsva.
• Bunoge inoti jɔ̀mɛ́ (n. hare) kureva tsuro. Mamwe mazwi: inoti ɲá:lì (n. cat) kureva katsi.
• Bunoge inoti ɲàŋgò (n. life) kureva hupenyu. Mamwe mazwi: kande (n. first).
• Bunoge inoti gómbólò (n. courtyard) kureva chivanze.
• Bunoge inoti boye (water melon) kureva nwiwa. Mamwe mazwi: inoti ngallu (n. city).
• Bunoge inoti kinda (liver) kureva chitaka. Mamwe mazwi: inoti gàndù:rɛ (n. yoke) kureva joko.
• Bunoge inoti kílɔ̀ (n. goat) kureva mbudzi.
• Bunoge inoti sò:ŋgò (n. money) kureva mari. Mamwe mazwi: inoti nólò (n. man) kureva murume.
• Bunoge inoti piri-piri (winged termite) kureva ishwa. Mamwe mazwi: inoti tana (other one) kureva chimwe. Ko kutanangira?
• Bunoge inoti tombo (cold) kureva kutonhora. Mamwe mazwi: junga (hot) kureva kupisa.
• Bunoge inoti nini (mother) kureva amai. Mamwe mazwi: inoti to:le (one; the same) kureva chimwe.
• Bunoge inoti to-wa (nine) kureva pfumbamwe. Mamwe mazwi: ganda (n. country).
• Bunoge inoti pumbu (back) kureva musana. Mamwe mazwi: inoti taga (n. well) kureva tsime.
• Bunoge inoti sáŋánà (cross cousin) kureva mzaya. Mamwe mazwi: inoti dina kana dila (equal) kureva kuenzana.
• Bunoge inoti dèŋgà (stay).Mamwe mazwi: inoti bèláŋgà (middle) kureva pakati.
• Bunoge inoti kán-dá-mì (repair). Mamwe mazwi: golo (become long, tall) kureva kureba.
• Bunoge inoti dá:ndè da:ndo- da:nda- dà:ndà (v. taste) kureva kuraidza.
• Bunoge inoti sela (v. slaughter) kureva kubaya mhuka. Mamwe mazwi: inoti pima (resemble) kureva kufanana.
• Bunoge inoti somba (v. squat) kureva kuchonjomara. Mamwe mazwi: inoti tola (v. perch) kureva kumhara pachimuti.
• Bunoge inoti bóndà (b. shoulderbag) kureva bhegi rinotakurwa pafudzi.
• Bunoge inoti pingi (n. wall) kureva mudhuri. Mamwe mazwi: inoti déŋgà (v. remain) kureva kusara po.
• Bunoge inoti dènjá bo (is sweet) kureva kutapira. Mamwe mazwi: bòmbá bò (is red) kureva kuti chitsvuku.
• Bunoge inoti nìnjá bò (is heavy) kureva kuti chinorema. Mamwe mazwi: nìnjì, nyinji kureva kurema.
• Bunoge inoti golla bo (is long) kureva kureba. Mamwe mazwi: golo kureva kuti chakareba.
• Bunoge inoti simma bo (is white) kureva kuchena. Mamwe mazwi: sima kureva kuti chakachena. Fananidzai nokuti nsima kureva sadza muChiChewa.
• Bunoge inoti sella (is pretty) kureva munaku. Mamwe mazwi: sele kureva kuti akanaka.
• Bunoge inoti dagga bo (is small) kureva kudupika. Mamwe mazwi: dòròŋgé (sleep) kureva kukotsira.
• Bunoge inoti pɛ́ŋgɛ́: bò (is narrow) kureva pakamanika. Mamwe mazwi: pɛ̀ŋgɛ̀
• Bunoge inoti némbò (be good) kureva kururama. Mamwe mazwi: bánà (n. manner).
• Bunoge inoti kílóló bò (e.g. water - is cold) kureva kutonhora. Mamwe mazwi: kilolo-ga (that is cold).
• Bunoge inoti kárí-kárí bò (is bitter) kureva kuvava. Mamwe mazwi: nàŋgà (day) kureva musi.
• Bunoge inoti tùmbɛ̀ (fall) kureva kudonha. Fananidzai nokuti kadyautumbe?
• Bunoge inoti kundu (all) kureva zvose. Mamwe mazwi: kɔ́:nɔ̀ (n. blacksmith) kureva mupfuri wesimbi - fananidzai nokuti Gono.
• Bunoge inoti nàmbálà (lion) kureva shumba. Mamwe mazwi: gúmbù (half of a nut) kureva mhutwa?