ChiGweno

ChiGweno mutauro unowanikwa kuTanzania.

Mazwi Anotodza Shona

• Gweno vanoti mkuu (n. figtree) kureva mukuyu.
• Gweno vanoti mburi (n. goat) kureva mbudzi.
• Gweno vanoti ulimi (n. tongue) kureva rurimi.
• Gweno vanoti βandu (n. people) kureva vanhu.
• Gweno vanoti findo (n. things) kureva zvinhu.
• Gweno vanoti kana (or) kureva kana.
• Gweno vanoti ɲama (n. meat; wild animal) kureva nyama.
• Gweno vanoti ndzofu (n. elephant) kureva nzou.
• Gweno vanoti ŋ̩guku (n. chicken) kureva huku.
• Gweno vanoti maβoko (n. arms) kureva mawoko.
• Gweno vanoti -fika (v. arrive) kureva kusvika. Mamwe mazwi: -βona (v. see) kureva kuona.
• Gweno vanoti -kaβa (v. hit) kureva kukava. Mamwe mazwi: -leka (v. leave) kureva kurega.
• Gweno vanoti -όnga (v. suck) kureva kuyamwa. Mamwe mazwi: -rumwa (be sent) kureva kutumwa.
• Gweno vanoti kidʒo (n. food) kureva chidyo. Mamwe mazwi: ndiβa (n. pool) kureva dziva.
• Gweno vanoti moro (n. hot, fire) kureva moto. Mamwe mazwi: mafura (n. oil) kureva mafuta.
• Gweno vanoti -βumba (v. mould clay) kureva kuumba. Mamwe mazwi: -rumbuka (v. break) kureva kudumbuka.
• Gweno vanoti βaɣeni (n. guests; visitors) kureva vaeni.
• Gweno vanoti mrwe (adj. big) kureva hombe. Fananidzai nokuti murwi.
• Gweno vanoti -mwi (n. one) kureva chimwe. Mamwe mazwi: -βi (two) kureva mbiri.
• Gweno vanoti -raru (n. three) kureva nhatu. Mamwe mazwi: -na (four) kureva ina.
• Gweno vanoti -tanu (n. five) kureva shanu.
• Gweno vanoti mwasu kana vasu pakuwanda (n. person) kureva vanhu.

Mamwe Mashoko

• Gweno vanoti uβari kana mbari pakuwanda (n. rib) kureva mbabvu.
• Gweno vanoti nduwé (adj. big) kureva hombe.
• Gweno vanoti kipfumbi (n. chair) kureva cheya.
• Gweno vanoti -fuma (v. go out) kureva kubuda. Mamwe mazwi: -kundza (v. twist).
• Gweno vanoti -kanga (v. be startled) kureva kuvhunduka.
• Gweno vanoti mriŋga (n. water) kureva mvura.
• Gweno vanoti marende (n. feet) kureva makumbo.