Mwero weKuita
(runangakatsva kubva kuKukawura)
Chinyorwa chino chiri kuuunganidza mazwi anodudzira mwero wemaitirwo echinhu kana basa:
B[chinjirudza | chinjirudza mabviro]
- Kubaukira (1. Act quickly, 2. be quick). Aifamba achibaukira: he walked quickly.
C[chinjirudza | chinjirudza mabviro]
- Chichiso (Suffering - dambudzo, 2. Cause of suffering). Kuchicha.
- Chisimba chebere (Short lived activity). Tsimbe dzinoita chisimba chebere pakutangwa kwehoka: lazy people exert themselves at the beginning of a hoeing-bee. Kune zita remhuri rinonzi Mahoka.
- Kuchangamuka (1. Be active, 2. Be attentive - listening) apa kureva kushingaira.
D[chinjirudza | chinjirudza mabviro]
- Dekamuteka kana madekamuteka (Burden carried by several people together) Akabatwa netsviyo pasangano ndakuitwa dekamuteka navake ndokuiswa kunze.
- Kudandaridza kana kutandaridza (Do imperfectly. Botch).
- Kudema (Surpass. Defeat) zvichireva kukurira. Hapana angandideme pakumhanya: no one can run faster than me. Zvichida ndipo panobva zita rokuti Chademana?
- Kudzidzana (do together - as in stamping with mortar in a pestle).
- Kudzongonyera (to interfere with; to ruffle; to spoil e.g someone else'w work).
- Kudzingaidza kana kushingaidza (Interrupt. Bother. Thwart). Kuchema kwomwana kunodzingaidza amai kuita basa mumba: the child interrupts its mother in her housework by crying.
K[chinjirudza | chinjirudza mabviro]
- Kubandarira (1. To do excessively, 2. Eat up - kutekesha). Akabandarira zvokurova imbwa: he beat his dog too severely.
- Kuchichinudza (1. Remove many things, 2. Cause many people or things to come out). Akachichinudza nyama: he brought away a large quantity of meat.
-chichinura [L]KZ v t Acquire, obtain (large amount). cp -rokota MZ. Vanhu vanoenda kusero ndivo vanochichinura zvizhinji: people who go to a sale are the ones who get many things.
- Kuteyedzera (just in time, imitate).
- Kuita maune kana kuita nebwoni (do on purpose).
- Kuita mama (do in unison).
- Kuita mutute (do in quick succession). Vamwe vanoti kuita chingaya-ngaya; kuita mudove kana kuita mukata-mukata.
- Kuita mvinya-mvinya (do quickly and badly).
— thus (or so), - dero ; - daro ; - dai ;
- Kukanya (make a mess or mess up). Sokuti - wandikanyira manje nekutaura kwawaita pane vanhu.
- Kupata (do an improper thing), - pata.
- Kukaza (do reluctantly) kana kunyongoroka..
- Kukaza (to warn, frighten, hesitate ). Kukazira (to dissuade). Makaza izita remhuri.
- Kukawura (to ease from doing especially because of shame, punishment, pain or disgrace).
- Kugwaririra (to urge) zvichireva kugombedzera. Kuti ndipo panobva zita rokuti Gwarimbo?
- Kuresva (do in a wrong way).
- -sima ; -sirimidza (repeat same thing continually). Zvichida mazwi aya anokwanisa kuturikira chinonzi cycle kuEnglish? Rusimo?
- Kuwanza (do abundantly), - wanza.
- Kupamhidza (do again) kana kupamha.
- Kuita mashonga (do regularly, at right time).
- Kunatso kuita kana kunatsa (do carefully).
- Kupiningura (do in a different way).
- Kuzazambura (do well and abundantly).
- Kurayana (do in turn).
- korokoto (ideo of Protracting an action). Akati kurwara korokoto: his illness went on and on.
- Kugumha (to seek; search everywhere)??
- Kudzemberedza (1. Stand in someone's way and cause to make detour; 2. Place someone in a dilemma).
M[chinjirudza | chinjirudza mabviro]
- Manainai (Disrespectful, provocative behaviour. 2. M Astonishing circumstance). Handina kumboitirwa manainai akakomba akadai: I have never been so provoked. Ndakapona ngemanainai.
- Manana (1. Narrow escape, 2. Effort that is almost unsuccessful).
- Manangazira kana maminimini (Extraordinary or ominous event). Ava manangazira makumbo ezongororo: it is as extraordinary as the legs of a millipede!
N[chinjirudza | chinjirudza mabviro]
- Nheruso (bitterness - of emotion?) Tarisa Esther 4:1 muBhaibheri reChiNdau.
- Nyenyetera (try hard, strive, be determined, intent on). Ndakanyenyetera kudzidza.
- Nhando, madavo kana chiro (whim, vanity). Kune zita remhuri rinonzi Madavo.
Mamwe Mazwi[chinjirudza | chinjirudza mabviro]
- kondono kana kondoro (ideophone of Acting halfheartedly, 2. of Being niggardly).
- Kukondonoka (Act half-heartedly).
- Kukondoroka (Act half-heartedly - especially through pride, 2. Be niggardly).
Zvivero[chinjirudza | chinjirudza mabviro]
- Kutaura kudzikisira, kuita makata. Talking is (as easy as) going downwards (but) doing is (as difficult as) going upwards.
Mazwi eBantu[chinjirudza | chinjirudza mabviro]
- VaYao vanoti chitendo kana matendo pahuwandu (action).