Chatemabanze

Kubva Wikipedia
(runangakatsva kubva kuGutsaruzhinji)

Chatemabanze, chatemavabanze kana gutsaruzhinji (democracy in English) mazwi anoreva mutowo wekutonga kana kutema mitemo unotevedza zvido zveruzhinji rwevanhu: izvi zvichiitwa kubudikidza nekuvhotera vamiriri muchivande uye kusarudza nzira dzinodiwa neruzhinji rwevanhu panhau dzinenge dzaiswa mudariro. Kuita sarudzo dzevamiriri mudare reparamende chikamu chikuru pahutongi hweutemabanze. Asi chatemabanze hachiperere pakuita sarudzo; panofanirwa kuva nezvirongwa zvokugutsa ruzhinji kuchitevedza zvido zveruzhinji.

Kududzwa kweZita[chinjirudza | chinjirudza mabviro]

Izwi rokuti demoocracy rakabva kuGreek - iro rakaumbwa nezvikamu zviviri zvinoti: demo kureva ruzhinji rwevanhu kana banze, uye kratia kureva rule or strength. Saka pano chivakashure chinonzi chatema- chiri kureva nzira yehutongi inopa simba kuboka rakarehwa - sokuti chatemabanze hutongi hunotevedza mitemo yebanze.

Kurerutsa Mutauro[chinjirudza | chinjirudza mabviro]

  • Mutemabanze, mutemavabanze (n. democrat).
  • Banze (Meeting-place of men of a village or neighbourhood). Pakuwanda toti mabanze.
  • Mubanze (resident of a neighbourhood; neighbour) muvakidzani ari pedyo zvekuti munogara pabanze rimwero.
  • Munguva yaitongwa nevarungu muAfrika hurumende dzaisatevedza utemabanze pakutonga nyika nemhosva.
  • Sarudzo dzekutanga dzeutemabanze dzakaitwa muZimbabwe mugore ra1980.
  • Nyika dzine chitsama muAfrika dzine hutongi hwechatemabanze: a number of countries in Africa have democratic government.

Zvakakosha kuonesana kuti mashoko ari pano haako kuChiShona chemazuva ose, asi kuedza kuturikira mazwi anotaurwa kuEnglish.

Mamwe Mazwi[chinjirudza | chinjirudza mabviro]

Kurerutsa Mutauro[chinjirudza | chinjirudza mabviro]

Mitauro yeBantu[chinjirudza | chinjirudza mabviro]

  • VaNyungwe vanoti mtemo (n. law) kureva mutemo. Zigula vanoti kutema (v. rule, govern; control; reign) kureva kutema.
  • VaGogo vanoti utemi (right to rule; chiefdom, chiefship) ikodzero yokutonga uye hutongi. Mamwe mazwi: mtemi kana watemi (leader, rule) kureva mutongi.
  • VaIkizu vanoti -tema (rule over, reign) kureva kutonga. VaKabwa vanoti omutemi (n. ruler; leader) kureva mutungamiri.
  • VaMakonde vanoti kutema (n. to conquer; win) kureva kukunda.